مروری بر رنگرزی الیاف طبیعی (پشم و ابریشم) در حلال سازگار با محیط‌زیست

خواص بسیار عالی سیالات فوق بحرانی منجر به کاربردهای متعدد آنها در صنایع مختلف از جمله صنعت نساجی شده است. از جمله کاربردهای سیال فوق بحرانی در صنعت نساجی می‌توان به استفاده از آن در رنگرزی الیاف اشاره نمود. رنگرزی با استفاده از سیال فوق بحرانی روش جدید و قابل قبولی است که می‌تواند جایگزین روش‌های متداول رنگرزی شود و مشکل فاضلاب را هم ندارد. امروزه نیاز به کاهش مقدار پساب‌های حاوی رنگ و مواد شیمیایی در روش‌های متداول رنگرزی، از دیدگاه هزینه عملیات تصفیه فاضلاب و آلودگی محـــیط زیست بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در این راستا یکی از روش‌هایی که ارائه شده است رنگرزی با دی‌اکسیــدکربن فوق بحرانـی می‌باشد. رنگرزی در دی‌اکسیدکربن فوق بحرانی مشابه سیستم‌های آبی انجام شده با این تفاوت که در رنگرزی با آب، انتقال رنگ و حرارت از طریق آب انجام می‌شود در حالی‌که در رنگرزی در محیط فوق بحرانی، این انتقال توسط دی‌اکسیدکربن فوق بحرانی صورت می‌گیرد. این محیط رنگرزی غیرسمی و غیرقابل اشتعال بوده و در عین حال ارزان قیمت نیز می‌باشد. همچنین دی‌اکسیدکربن شرایط بحرانی قابل وصولی داشته و پس از استفاده، قابلیت بازیابی و استفاده مجدد را دارد. هدف از این مقاله این است که خواننده با رنگرزی در محیط فوق بحرانی آشنا شود. با توجه به کاربرد فراوان الیاف پشم و ابریشم در صنعت نساجی و به خصوص در فرش دستباف، لذا در این مقاله به مطالعه روش‌های مختلف رنگرزی الیاف پشم و ابریشم در دی‌اکسیدکربن فوق بحرانی پرداخته شده است و به مزایا و محدودیت‌های این روش‌ها اشاره شده است.